شیمی دارویی چیست؟

شیمی دارویی چیست؟ شیمی دارویی شاخه ای از دانش شیمی است که در آن از مواد شیمیایی مختلف جهت درمان استفاده می کنند.ترکیبات مورد استفاده در داروها غالبا ارگانیک هستند و در دسته ی مواد آلی جای می گیرند در نتیجه این رشته عمدتا با ترکیبات آلی کوچک سرو کار دارد که با ایجاد تغییرات لازم، آنها را برای کاربرد درمانی آماده می کنند. در رشته شیمی دارویی، داروها شناسایی ، سنتز و بررسی می شوند و عمده فعالیت افراد متخصص ، در آزمایشگاه هاست که مکان مناسبی برای تولید داروها و انجام تحقیقات بر روی آنها است. در این علم به پیدا کردن روش های مناسب درمان برای بیماری های مختلف هم پرداخته میشود و در برخی از زیر شاخه های آن از جمله متابولیسم دارو، فارماکوکینتیک و فارماکودینامیک در رابطه با تاثیرات دارو تحقیق و بررسی انجام می دهند.

رشته شیمی دارویی در دانشگاه

کسانی که دارای مدرک کارشناسی (لیسانس) در رشته شیمی و گرایش های محض، کاربردی و دبیری شیمی هستند می توانند جهت ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا به شیمی دارویی تغییر گرایش بدهند. این رشته در انواع دانشگاه های دولتی، آزاد و پردیس امکان پذیر است و پذیرش در آن از طریق کنکور و همچنین از طریق سوابق تحصیلی مانند استعداد های درخشان نیز امکان پذیر است. اهمیت اصلی این رشته در طراحی و سنتز دارو ها بوده و به نوعی به تکنولوژی داروها مرتبط است. در واقع پایه اصلی این رشته تکوین و تکامل داروهاست و شما با فراگیری این رشته مهارت هایی در زمینه سنتز و تولید داروها، طراحی مولکول های جدید، بهینه سازی اثرات دارو در نتیجه اصلاحات دارویی را کسب خواهید کرد.

در این رشته علاوه بر مطالعه علمی، آشنایی با نرم افزارها نیز بسیار اهمیت دارد و یکی از کمک کننده های مهم در طراحی دارو است. از دیگر عوامل مهم در آشنایی با این رشته، توانایی آنالیز ترکیبات دارویی است که این نیز با کمک روش های کمی مانند کروماتوگرافی GC و HPLC امکان پذیر است. همچنین روش هایی مانند NMR، IR، GC Mass، UV، پلاریمتری، جذب اتمی یا AFM می تواند به آنالیز و تعیین ساختار مولکولی کمک کند.

گرایش های شیمی دارویی

شیمی دارویی در پنج گرایش کلی تقسیم بندی می شود:

• شیمی آلی دارویی: این گرایش ادغامی از دو رشته شیمی دارویی و شیمی آلی است و مرتبط با سنتز داروها می باشد.
• شیمی معدنی دارویی: این گرایش ادغامی از دو رشته شیمی دارویی و شیمی معدنی است و با تولید و تهیه داروهای ترکیبات فلزی در درمان بیماری ها ارتباط دارد.
• زیست دارو: این گرایش ادغامی از دو رشته شیمی دارویی و زیست شیمی است و بررسی برهمکنش های شیمیایی میان مولکول های زیستی و دارویی می پردازد.
• شیمی فیزیک دارویی: این گرایش ادغامی از دو رشته شیمی فیزیک و شیمی دارویی است و به بررسی خواص فارماکودینامیکی و فارماکوکنیتیکی می پردازد.
• شیمی سرطان: این گرایش یک گرایش بین رشته ای از شیمی دارویی و رشته سرطان شناسی است و به ساخت داروهای ضد سرطانی می پردازند.

بازار کار شیمی دارویی

شیمی دارویی علمی است که به بسیاری از علوم مرتبط است و تنها به دارو ها ختم نمی شود، این علم به کلیه ترکیبات با فعالیت زیستی ارتباط دارد، در نتیجه امکان تحقیق با دانشمندان علوم دیگر را فراهم می کند.

زیست شناسی، شیمی، میکروبیولوژی، بیولوژی، سم شناسی و… از جمله ی علوم مرتبط با این رشته هستند.

آینده شغلی این رشته به لحاظ وجود زمینه کاری در شرکت های تجهیزات پزشکی، داروسازی، بیوتکنولوژی و همچنین به عنوان کارشناس کنترل اجزای مواد ارایشی، خوراکی، دارویی و فعالیت در زمینه های تحقیقاتی از چشم انداز خوبی برخوردار است.

بیشتر بخوانید: تعادل شیمیایی چیست؟

تفاوت شیمی دارویی با داروسازی

مراحل تحصیلی در رشته شیمی دارویی، دریافت مدرک کارشناسی رشته شیمی یا شیمی دارویی، تحصیل در ارشد شیمی دارویی است که با دریافت این مدرک میتوان در آزمون دکترای تخصصی شرکت کرد. در حالی که برای تحصیل در رشته ی داروسازی باید ابتدا به مدت 5 تا 6 سال در مقطع دکتری عمومی تحصیل کرد و پس از گذراندن دو سال دوره ی طرح نیروی انسانی، در آزمون دکتری تخصصی شرکت نمود.

همانطور که مشخص است موفقیت برای فارغ التحصیلان شیمی دارویی در آزمون دکتری تخصصی امری مشکل است زیرا رقیبان آنها افرادی هستند که چندین سال دروس مرتبط با آزمون را در دانشگاه های سراسری مطالعه کرده اند.

با توجه به آنکه داروسازی زیر مجموعه ی علوم پزشکی است افرادی که در این رشته فارغ التحصیل می شوند از اعضای نظام سلامت به حساب می ایند در حالی که فارغ التحصیلان شیمی دارویی از این امتیاز محروم هستند و قادر به دریافت مجوز برای تاسیس داروخانه نیستند، آنها بیشتر در بخش تحقیق و توسعه شرکت های داروسازی مشغول به کار می شوند.

تغییر رشته از شیمی دارویی به داروسازی

برای تغییر رشته، فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد شیمی دارویی باید در آزمون PHD وزارت بهداشت که شامل دروسی از جمله شیمی آلی، شیمی تجزیه، فارماکولوژی و بیولوژی است، شرکت کنند.

افرادی که در دوره کارشناسی در کلیه گرایش های شیمی، علوم آزمایشگاهی و بیوشیمی تحصیل کرده اند میتواننند در آزمون ارشد شیمی دارویی شرکت کنند.

تعریف دارو

به طور کلی به موادی که باعث پیشگیری، تشخیص، بهبود و توقف بیماری و علائم آن باشد دارو گفته می شود. در گذشته دارو ها عمدتا از گیاهان و حیوانات استخراج می شدند و منشاء طبیعی داشتند ولی امروزه بیشتر به صورت شیمیایی هستند که میتوان خواص آنها را بهبود بخشید و اثر بخشی آنها را تسریع کرد. دارو ها به شکل های متفاوتی از جمله قرص، کپسول، شربت، پماد، شیاف،قطره و استنشاقی وجود دارند که برای افزایش اثر بخشی باید مطابق دستور پزشک مصرف شوند. عملکرد داروها با یکدیگر متفاوت است و یک داروی مورد تایید باید به خوبی از محلی که دریافت می شود به محل اثرگذاری برود و پس از اثر گذاری در زمان مشخصی دفع شود. این مواد برخلاف نقش درمانی خود، در صورت استفاده بدون دانش کافی بسیار آسیب رسان تلقی میشوند و تداخلات دارویی و مصرف دوز بالای دارو سالانه افراد زیادی را به بیمارستان ها منتقل می کند. برای تایید و ثبت هر دارو حدود 10-8 سال زمان لازم است تا آزمایشات مختلف بر روی آن انجام شود و از طریق نمونه های حیوانی انسانی بررسی شود.

بیشتر بخوانید: امولسیفایر چیست؟