حلال ۴۰۲

پر مصرف ترین و محبوب ترین حلال در جهان به دلیل کاربردهای فراوان و کیفیت بالا، حلال 402 (white spirit) یا (mineral spirit) نام دارد. این ماده مخلوطی از پارافین ها، سیکلوپارافین ها و هیدروکربن های معطر است و به طور کلی از تقطیر جزئی از نفت سفید به دست می آید. مایعی شفاف، بی رنگ، غیر چسبناک با بویی مشخص است و معمولا به عنوان حلال در صنعت رنگ کاربرد دارد. این مایع شفاف که از نفت مشتق می شود، جایگزین الکل های نفتی است. در آب نامحلول است و به عنوان حلال استخراج، تمیز کننده، چربی زدا، حلال ذرات معلق در هوا، رنگ ها و نگهدارنده های چوب استفاده می شود.

این ماده از هیدروکربن های مایع مختلف، معمولا آلیفاتیک (پارافین) و هیدروکربن های معطر مانند بنزن و زایلن تشکیل شده است. هیدروکربن های حلقوی اشباع شده و آلیفاتیک معمولا 85% از محتوای حلال 402 و هیدروکربن های معطر حدودا 15% از وزن آن را تشکیل می دهند. از طرفی می توان گفت تقریبا تمام هیدروکربن ها دارای 7 الی 12 کربن هستند.

خواص فیزیکی و شیمیایی:

 

نام های دیگر	White spirit یا mineral spirit
فرمول مولکولی	CnH2n+2
مشخصات ظاهری	مایع بی رنگ و شفاف با بوی تند و نامطبوع
نقطه جوش	150-200°C در 760 mmHg
حلالیت	نامحلول در آب
ویسکوزیته	0.95 در دمای 25 درجه سانتی گراد
دانسیته	0.785 g/cm3 در 15 درجه سانتی گراد

روش تهیه حلال 402:

به طور کلی این ماده را توسط تقطیر جزئی از اجزای نفت سفید، از نفت خام تولید می کنند.

انواع حلال 402:

این محصول را می توان به چهار دسته اصلی تقسیم کرد. نوع صفر (آروماتیک بالا)، نوع یک (هیدروسولفوراسیون)، نوع دو (آروماتیک پایین) و نوع سه (بدون بو) که این تنوع به شیوه و فرایند تولید بستگی دارد. در ادامه هر کدام از انواع مختلف آن را به طور مختصر معرفی خواهیم کرد.

نوع صفر:

این نوع با آروماتیک بالا ترکیب پیچیده ای از هیدروکربن هاست که از تقطیر نفت خام به دست می آید. معمولا شامل هیدورکربن های اشباع شده با تعداد 9 الی 12 کربن و نقطه جوش 140-220 درجه سانتی گراد است.

نوع یک:

این نوع را می توان از فرایند سولفورزدایی کاتالیزوری نوع صفر به دست آورد؛ در واقع در این نوع حلال به تنهایی گوگرد را حذف کرده است. این نوع شامل هیدروکربن هایی با تعداد کربن 7 الی 12 و نقطه جوش 90-230 درحه سانتی گراد است.

نوع دو:

این نوع ترکیب پیچیده ای از هیدروکربن های به دست آمده از فرایندهای پالایشگاهی است، در واقع استخراج به کمک حلال انجام شده است و تعداد کربن و نقطه جوش مشابه نوع یک است.

نوع سه:

ترکیب پیچیده ای از هیدروکربن هاست که از پالایش بخشی از نفت با هیدروژن در حضور کاتالیزور (هیدروژناسیون) به دست می آید. این نوع دارای تعداد کربن 6 الی 13 و نقطه جوش 65 الی 230 درجه سانتی گراد است.

درجات :

برای هر یک از انواع گفته شده در بالا سه درجه متفاوت وجود دارد که هر درجه با شرایط تقطیر تعیین می شود.

فلش کم	نقطه اشتعال 21 الی 30 درجه سانتی گراد
فلش معمولی	نقطه اشتعال 31 الی 54 درجه سانتی گراد
فلش زیاد	نقطه اشتعال بیشتر از 54 درجه سانتی گراد

کاربردهای حلال 402:

این ماده کاربردهای فراوانی در صنایع مختلف دارد که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد.

صنعت رنگ:

حلال 402 یک مایع شفاف است که به عنوان یک حلال آلی موثر، یک رقیق کننده رنگ و حلال ملایم مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع با کاهش ویسکوزیته رنگ باعث می شود در مدت زمان کوتاه تری خشک شود.

از طرفی رشد صنعت ساخت و ساز باعث افزایش تقاضا برای رنگ و پوشش در جهان شد و در نتیجه کارایی این ماده افزایش یافت. همچنین این ماده در نقاشی ها باعث صاف شدن سطح نقاشی می شود.

چربی زدایی و روان کننده:

در صنعت از این ماده برای تمیز کردن و چربی زدایی ابزار و قطعات ماشین بهره می برند.

اجاق های قابل حمل:

این ماده جایگزینی برای نفت سفید در اجاق های قابل حمل است اما دارای نقطه اشتعال پایین تری است و نمی توان آن را به عنوان جایگزین نفت سفید در نظر گرفت.

سایر کاربردها:

از دیگر کاربردهای حلال 402 به محصولات نگهدارنده چوب، چربی پاک کن، فلز کاری، جلوگیری از خوردگی، محصولات کنترل آفات، مراقب از خودرو و منزل و دافع حشرات می توان اشاره کرد.

مزایا:

این حلال محبوب دارای ویژگی هایی مانند:

1. پایدار از نظر شیمیایی
2. با کیفیت
3. مقرون به صرفه
4. سازگار با محیط زیست

است و ماده ای خورنده به حساب نمی آید؛ به همین دلیل در صنایع مختلف بسیار مورد توجه است.

مضرات:

در کنار تمام مزایایی که دارد، قابلیت اشتعال بالای آن یک نقطه ضعف بزرگ برای آن به حساب می آید.

شرایط نگهداری:

سیستم های حمل و نقل این ماده باید تمیز، خشک، بدون بو و زنگ زدگی باشند و باید آن را در ظرف اصلی و مکانی خشک، خنک و دارای تهویه نگهداری کرد.

MSDS و نکات ایمنی:

حلال 402 سمیت کمی دارد اما قرار گیری در معرض غلظت های بالا آن می تواند باعث خواب آلودگی، سرگیجه، حالت تهوع و در نهایت بیهوشی شود. همچنین قرارگیری طولانی مدت در معرض آن باعث التهابات پوستی می شود.

• هنگام کار با آن از لباس، دستکش و عینک محافظ استفاده کنید.
• تماس این ماده با پوست می تواند باعث خشکی و اگزما شود؛ در صورت تماس لباس های آلوده را تعویض کنید و آن ناحیه را با آب فراوان بشویید.
• تماس این حلال با چشم باعث تحریک شدید آن می شود؛ در صورت تماس، چشم آسیب دیده را برای 15 دقیقه با آب فراوان بشویید.
• استنشاق این ماده می تواند باعث تحریک گلو، ریه، تنگی نفس، ناراحتی معده، سرگیجه و سردرد شود. پس از استنشاق از محیط کار خارج شده و هوای تازه تنفس کنید.
• بلع آن باعث ناراحتی معده و دل درد می شود؛ پس از بلع مقدار زیادی آب بنوشید و سعی نکنید با استفراغ آن را خارج کنید.
• این محصول را دور از حرارت، جرقه، اسید ها، بازها و عوامل اکسید کننده نگهداری کنید.
• برای موجودات آبزی سمی است اما خطرات زیست محیطی قابل توجهی ندارد.
• برای خاموش کردن آتش ناشی از آن از اسپری آب، کربن دی اکسید، ماسه و سایر مواد بی اثر استفاده کنید.

با رعایت نکات ایمنی خطرات ناشی از کار با این ماده را کنترل کنید.

جمع بندی:

حلال 402 یک مایع شفاف و بی رنگ با بوی تند و نامطبوعی است که به طور گسترده به عنوان حلال رنگ یا جزئی از آن استفاده می شود. این ماده بسیار باکیفیت، مقرون به صرفه و پایدار از نظر شیمیایی است؛ به همین دلیل به یکی از محبوب ترین حلال های مورد استفاده در سطح جهان تبدیل شده است.