تیلوز (هیدروکسی پروپیل متیل سلولز)

یک پلیمر نیمه مصنوعی، خنثی و ویسکوالاستیک تیلوز (tylose) یا هیدورکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC) نام دارد. این ماده یک پودر سفید رنگ، بدون بو و مزه است و یک اتر سلولزی غیر یونی محسوب می شود. این ماده در آب و بیشتر حلال های آلی قابل حل اما در دی اتیل اتر، استون و الکل بی آب نامحلول است. زمانی که محلول آبی این ترکیب را تا دمای بحرانی گرم کنیم، محلول آبی رسوب می کند و یک ژل نیمه منعطف را می سازد. در ادامه اگر دما را پایین بیاوریم مجدد حل می شود. البته هر چه غلظت محلول بالاتر باشد، ژل منعطف تر و چسبناک تر است. این محلول فعالیت سطحی، خواص پایدار و شفافیت بالایی دارد.

این ترکیب با وزن مولکولی 1261.4 گرم ماده ای غیر سمی است، به همین دلیل در قطره های چشمی، داروهای خوراکی و انوع محصولات تجاری یافت می شود. همچنین به عنوان یک افزودنی غذایی، امولسیفایر، غلیظ کننده و عامل تعلیق کننده کاربرد دارد.

خواص فیزیکی و شیمیایی تیلوز:

خواص تیلوز با توجه به وزن مولکولی آن متفاوت است. از جمله خواص این ماده می توان به ثبات، حفظ آب، پراکندگی، چسبندگی و قابلیت ضخیم شدن اجاره کرد. در جدول زیر برخی از خواص این ماده را مشاهده می کنید.

در ادامه برخی از خواص این پلیمر مصنوعی را بررسی خواهیم کرد.

ثبات:

این ماده دارای ثبات و پایداری بالایی است؛ پایداری pH، حفظ آب و مقاومت در برابر آنزیم ها باعث استفاده از آن در رنگ ها و پوشش رزین می شود. در واقع این ماده دارای پایداری بالا، حفظ یکنواختی ویسکوزیته، پراکندگی یکنواخت رنگدانه هاست و تحت تاثیر pH قرار نمی گیرد.

حفظ آب:

یکی دیگر از خواص تیلوز حفظ آب است. این ماده با این خاصیت می تواند سطح را بهبود دهد و آن را یکنواخت کند، در نتیجه از پوسته پوسته شدن سطح جلوگیری می کند. با بهبود مقاومت در برابر انقباض، کار رنگ آمیزی را راحت تر کرده و باعث صرفه جویی در زمان می شود.

پراکندگی:

این ترکیب در تولید رزین مصنوعی از عوامل کلوئیدی محافظت و از تجمع ذرات پلیمری جلوگیری می کند.

چسبندگی:

این ماده در ملات ها نقش چسبنده، حفظ آب و افزایش استحکام را دارد.

کاربردهای تیلوز:

هیدروکسی پروپیل متیل سلولز کاربردهای فراوانی در چسب کاشی، محصولات گچ، دارویی، غذایی، رنگ و پوشش، لوازم آرایشی، مواد شوینده و پاک کننده، قطره چشم و لنزهای تماسی دارد. در ادامه برخی از این کاربردها را بررسی خواهیم کرد.

نان های سبوس دار:

تیلوز جایگزین گلوتن در نان های جو و سایر نان های غلات است.

این ماده مانند گلوتن می تواند حباب های هوایی که توسط مخمر در خمیر نان تشکیل می شود را به دام بیاندازد و باعث افزایش حجم نان شود.

مصالح ساختمانی:

هیدروکسی پروپیل متیل سلولز به عنوان نگهدارنده آب عمل می کند. در گچ، دوغاب گچ و سایر مصالح ساختمانی به عنوان چسبنده عمل می کند. در چسباندن کاشی، مرمر و تزئینات پلاستیکی به عنوان تقویت کننده خمیر کاربرد دارد. ظرفیت نگهداری آب این ماده باعث می شود پس از مصرف به سرعت خشک شود و ترک نخورد در نتیجه استحکام را پس از سخت شدن افزایش می دهد.

دارویی:

از آن به عنوان ماده ی پوشش دهنده، تثبیت کننده، تعلیق کننده، چسباننده قرص و عوامل ضخیم کننده استفاده می شود. همچنین به عنوان ماده ی کمکی در فرمولاسیون قرص ها و کپسول های خوراکی استفاده می شود و جزئی از پوشش قرص به حساب می آید. البته این روزها اکسیدهای پلی اتیلن با وزن مولکولی بالا به عنوان جایگزین برای این ماده در قرص ها در نظر گرفته شدند.

قطره های چشمی:

تیلوز محلول در آب است و ضخامت لایه اشکی را افزایش می دهد در نتیجه برای مدت طولانی به عنوان روان کننده روی قرنیه حضور دارد.

صنعت پوشش و چاپ جوهر:

به عنوان ضخیم کننده، پخش کننده و تثبیت کننده در این صنعت کاربرد دارد. با آب و حلال های آلی سازگاری خوبی دارد و به عنوان پاک کننده رنگ استفاده می شود.

سایر کاربردهای تیلوز:

در صنعت چرم، محصولات کاغذی، نساجی، نگهداری میوه و سبزیجات مورد استفاده قرار می گیرد.

MSDS و نکات ایمنی تیلوز:

تیلوز سمی نیست اما قابل احتراق است و با مواد اکسید کننده واکنش می دهد.

1. در هنگام کار با آن از عینک، دستکش و لباس محافظ استفاده کنید.
2. در صورت استنشاق محیط کار را ترک کرده و هوای تازه تنفس کنید.
3. تماس این ماده با پوست خطرناک است، پس از تماس ناحیه آلوده را با آب فراوان و صابون بشویید.
4. در صورت تماس با چشم، فورا با مقدار زیادی آب چشم آسیب دیده را بشویید.
5. پس از بلع دهان را با آب شسته و به پزشک مراجعه کنید.
6. برای خاموش کردن آتش ناشی از ان از اسپری آب، فوم الکل مقاوم، مواد شیمیایی خشک یا کربن دی اکسید استفاده کنید.

با رعایت نکات ایمنی خطرات ناشی از کار با این ماده را کاهش دهید.

جمع بندی:

تیلوز یک پلیمر مصنوعی است که به صورت پودر سفید رنگ بی رنگ و بی بو وجود دارد. این ماده به دلیل خواص ویژه ای که دارد در صنایع مختلف از غذایی و دارویی تا ساخت و ساز کاربرد دارد.