با توجه به افزایش جمعیت در جهان یکی از مهمترین مسائل تامین مواد غذایی مناسب است. از آنجایی که زمین های موجود برای توسعه کشاورزی کمیاب است، افزایش تولید مواد غذایی تنها از افزایش بهره‌وری در هکتار حاصل می شود که نیاز به استفاده بهینه و متعادل از کود دارد. افزایش عملکرد محصول را می توان با اجرای شیوه های کوددهی متعادل به دست آورد، که حفظ حاصل خیزی خاک و پایداری سیستم های مزرعه را تضمین می کند. کودهایی مانند پتاس نقش مهمی در افزایش بهره وری محصولات کشاورزی و پایدارتر کردن کشاورزی دارند. با مدیریت صحیح مواد مغذی یعنی با استفاده از پتاسیم به نسبت متعادل با نیتروژن، راندمان استفاده از نیتروژن افزایش می‌یابد و در نتیجه می‌توان اثرات آلودگی نیتروژن را به میزان قابل توجهی کاهش داد. در این مقاله سعی شده است تا اثر کود پتاس بر افزایش بازدهی در کشاورزی مورد بررسی قرار گیرد.
کودپتاس چیست
کود پتاس یک نمک پتاسیم است که به عنوان MOP (موریات پتاس) نیز شناخته می شود. پتاسیم موجود در کود پتاس باعث تقویت ریشه گیاه و مقاومت آن در برابر آفت ها می شود. پتاس به همراه نیتروژن بهره‌وری و کیفیت محصولات را افزایش می دهد. منابع پتاسیم لازم برای تولید کود پتاس عبارتند از:
- کلرید پتاسیم
- سولفات پتاسیم
- تیوسولفات پتاسیم
- نیترات پتاسیم
- پتاسیم هیدروکسید
کلرید پتاسیم: رایج ترین ترکیب پتاسیم در پتاس، کلرید پتاسیم(KCL) یا موریات پتاس (MOP) است. کشاورزان از پتاس برای محصولات کربوهیدراتی مانند گندم زمانی که محتوای کلرید خاک کم است استفاده می‌کنند.
سولفات پتاس: دومین ترکیب رایج پتاسیم، سولفات پتاسیم یا سولفات پتاس (SOP) است که به رشد میوه ها در آب و هوای خشک که کلرید خاک آن کم است کمک می کند.
نیترات پتاسیم: این ترکیب محلول در آب که معمولاً نمکدان نامیده می شود، نیتروژن سریعی را برای گیاهان فراهم می کند.
پتاسیم هیدروکسید: این ماده همچنین به عنوان پتاس سوزاننده یا لیمو پتاس نیز شناخته می شود، پتاسیم با تسریع دریافت دی اکسید کربن گیاه به فتوسنتز کمک می کند. همچنین برای محصولاتی که حساسیت یونی نیز دارند از این ترکیب استفاده می‌شود.
نحوه تهیه کود پتاس
کودهای پتاس نیز از انواع ذخایر نمک پتاسیم زمین شناسی در سراسر جهان استخراج می شوند که برای حذف ناخالصی ها فرآوری شده و به انواع کودها تبدیل می‌شوند.
موارد استفاده از کود پتاس
- میوه ها و سبزیجات: کود پتاس نقش حیاتی در رشد گوجه فرنگی، میوه های دانه دار (انگور) و موز دارد.
- گیاهان ریشه ای: گیاهانی ریشه دار مانند هویج و چغنر از کود پتاس برای تقویت ریشه استفاده می کنند.
- گیاهان پیازی و غده ای: برای رشد بهتر سیب زمینی و پیاز از این کود استفاده می شود.
نحوه استفاده از کود پتاس
پتاس بیش از 2.5 سانتی متر در خاک حرکت نمی کند، بنابراین مهم است که آن را در ناحیه ریشه گیاهان کشت کنید. مقدار متوسط خاک فقیر از پتاسیم 0.1-1.14 کیلوگرم کلرید پتاسیم یا سولفات پتاسیم در هر 9 متر مربع است. پتاسیم اضافی به صورت نمک انباشته می شود که می تواند به ریشه ها آسیب برساند. کاربرد سالیانه کمپوست و کود معمولاً در باغ کافی است مگر اینکه خاک شنی باشد. خاک های شنی از نظر مواد آلی فقیر هستند و برای افزایش حاصلخیزی به بستر برگ و سایر مواد آلی نیاز دارند.
زمان مصرف کود پتاس
بهترین زمان مصرف این کود در اوایل بهار و اواخر تابستان است.
عملکردهای اصلی پتاسیم در محصولات به شرح زیر است:
- فتوسنتز
- تثبیت نیتروژن
- انتقال نشاسته و قندهای گیاهی
- افزایش تحمل گیاه به بیماری
- حفظ تعادل آب در سلول های گیاهی
- فعال کردن بیش از 80 آنزیم سلولی
پتاسیم همچنین به کنترل باز و بسته شدن روزنه برگ کمک می کند که به نوبه خود تبادل بخار آب، اکسیژن و دی اکسید کربن را کنترل می کند. اگر پتاسیم کمبود داشته باشد یا به مقدار کافی تامین نشود، رشد و عملکرد گیاه کاهش می یابد یا به خطر می افتد.
نقش کلیدی پتاسیم در تغذیه گیاهان
پتاسیم تقریباً در تمام فرآیندهای مورد نیاز برای حفظ رشد و تولید مثل گیاه ضروری است. پتاسیم عملکرد و کیفیت محصولات کشاورزی را افزایش می دهد و توانایی گیاهان را برای مقاومت در برابر بیماری ها، حملات حشرات، تنش های سرما و خشکی و سایر شرایط نامطلوب افزایش می دهد. این ماده به توسعه سیستم ریشه ای قوی و سالم کمک می کند و کارایی جذب و استفاده از نیتروژن و سایر مواد مغذی را افزایش می دهد. علاوه بر این، پتاسیم نقش مهمی در تغذیه حیوانات و انسان دارد.
سوالات متداول
چرا به پتاس نیاز داریم؟
بیش از نود درصد پتاس تولید شده در سراسر جهان برای کوددهی محصولات غذایی استفاده می شود. کود پتاسیم با ارزش ترین و پرمصرف ترین کود در جهان است. کود پتاس، پتاسیم موجود را تامین می کند وگیاهان از طریق ریشه، از خاک این ریز مغذی را جذب می کنند.
آیا کود پتاس برای گیاهان مفید است؟
پتاسیم با افزایش محتوای پروتئین و روغن و نشاسته در دانه ها و ویتامین C و قند در میوه ها، ارزش غذایی غلات، دانه ها و میوه‌ها را بهبود می‌بخشد. غلات با عرضه کافی پتاسیم، دانه های چاق و ساقه‌های قوی تولید می کنند. این ترکیب همچنین طعم و رنگ میوه ها را بهبود می بخشد و اندازه دانه ها و میوه ها را افزایش می دهد.
چرا کود پتاس مهم است؟
پتاسیم موجود در کود پتاس برای عملکرد صحیح فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاه حیاتی است. پتاسیم با حرکت آب، مواد مغذی و کربوهیدرات ها در بافت گیاه مرتبط است. این فرایند بر تولید پروتئین، نشاسته و آدنوزین تری فسفات (ATP) تأثیر می گذارد که به نوبه خود می تواند سرعت فتوسنتز را تنظیم کند.
نتیجه گیری
کود پتاس منبع ارزشمندی از پتاسیم در کشاورزی است و هیچ جایگزین تجاری مناسبی برای آن وجود ندارد. بسیاری از خاک ها به دلیل کشت مداوم از پتاسیم بومی خود تهی شده اند. تامین پتاسیم خاک برای سلامتی محصولات حیاتی است و کمبودها را می‌توان با میزان مصرف متوسط اصلاح کرد. هیچ اثر مضر شناخته شده ای از پتاسیم برای محیط زیست یا سلامت انسان وجود ندارد. سطوح ناکافی پتاسیم در خاک می تواند رشد محصول را متوقف کند و استفاده موثر از سایر مواد مغذی مانند نیتروژن و فسفر را کاهش دهد.
