زمانی که از شوینده ها صحبت می شود، به این معنی است که ترکیبی شیمیایی تهیه شده است که می تواند آلودگی های فیزیکی یا شیمیایی را از سطح پاک کند. اولین شوینده ساخته شده توسط انسان صابون است که قرن هاست وجود داشته است. با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، طیف وسیعی از محصولات شوینده با خاصیت پاک کنندگی قوی تولید و وارد بازار شد. آنچه استفاده از مواد شوینده را بیش از پیش برجسته می کند، قدرت آن در تمیز کردن سطوح است. این سطوح می تواند شامل سطوح فلزی و پلاستیکی، سطوح چوبی، فایبرگلاس یا آلیاژها و مواردی از این دست باشد. در این مقاله به بررسی مواد شیمیایی شوینده ها پرداخته و هر یک را معرفی خواهیم کرد.
مواد شیمیایی در صابون
صابون ها به عنوان یک اسید کربوکسیلیک با زنجیره بلند شناخته می شوند که هیدروکسید پتاسیم را با چربی گیاهی یا حیوانی ترکیب می کنند. فرمول دقیق آن C17H35COO و یک کاتیون فلزی است. از مواد شیمیایی مورد استفاده در تولید صابون، استئارات سدیم ، اسید استیک،نمک‌های پتاسیم یا نمک های سدیم است. از آنجایی که آب کشش سطحی بادوامی دارد، صابون به کاهش کشش و پخش شدن کمک می‌کند. خواص صابون اجازه می دهد تا کثیفی ها تمیز شده و بلافاصله پاک شوند. امروزه صابون سازی شامل درگیری اسید آلی با مواد شیمیایی قلیایی است. مواد شیمیایی قلیایی شامل پتاسیم یا هیدروکسید سدیم است. سدیم تمایل دارد تا صابون را از نظر بافت سازگارتر کند، در حالی که پتاسیم به نرمی آن کمک می‌کند.
مواد شیمیایی در صابون مایع
مواد تشکیل دهنده صابون مایع با سایر انواع صابون کمی متفاوت است. صابون مایع فقط شامل چربی ها و پایه‌ها به عنوان مواد تشکیل دهنده است. سایر عناصر موجود در صابون مایع عبارتند از بنزوات سدیم و اسید بنزوئیک، سدیم لورت سولفات، ایزوتیازولین (متیل ایزوتیازولینون و متیل کلرو ایزوتیازولینون)، کوکامید و پروپیل بتائین، عطر، تنظیم کننده ph و رنگ. همه این مواد شیمیایی با هم ترکیب می شوند تا محلول صابون عالی را بسازند. بنزوات سدیم برای حفظ صابون ها و جلوگیری از ایجاد کپک و باکتری حیاتی است. سدیم لورت سولفات یک عنصر کف کننده است که بسیاری آن را می شناسند. تنظیم کننده های ph به اندازه گیری اسیدیته محلول کمک می کنند. هرچه این اعداد بیشتر باشد، اسیدیته کمتر است.
مواد شیمیایی شامپو
شامپو معمولاً به شکل مایع چسبناک است و برای جایگزینی صابون برای پاکسازی پوست سر و مو با از بین بردن سبوم ناخواسته، شوره سر، گرد و غبار محیطی و باقی مانده محصولات مراقبت از مو ساخته شده است. چربی موی سر و آلودگی هایی که به روی مو می نشینند در آب نامحلول هستند و نمی توان به تنهایی با آب آن را به طور موثر پاک کرد. بنابراین، شامپو حاوی ترکیبی از سورفکتانت ها ضروری است. به طور کلی سورفکتانت‌ها به چهار گروه آنیونی، کاتیونی، آمفوتری و غیر یونی دسته بندی می شوند. محتوای سورفکتانت ها در شامپو معمولا بین 10 تا 20 درصد است. سورفکتانت‌های محبوبی که در بیشتر شامپوها می‌بینید عبارتند از:
- آمونیوم لوریل سولفات
- سدیم لوریل سولفات (SLS)
- آمونیوم لورت سولفات
- سولفات تریدسات سدیم
- تری اتانول آمین
- ستیل تری متیل آمونیوم کلراید
- کوکانات دی اتانول آمید
- آلکیل بتائین
مواد شیمیایی مایع ظرف شویی
مایع ظرفشویی از مواد متعدد شیمیایی در مقادیر مختلف و برای اهداف مختلف ساخته شده است. برخی از رایج‌ترین مواد پایه موجود در مایعات ظرفشویی شامل تریکلوزان، سدیم لورت سولفات، دی سدیم، فرمالدئید و فسفات‌ها می شود. مایع ظرفشویی دارای pH بالای 7، یعنی قلیایی هستند. محلول های قلیایی برای از بین بردن چربی ها، روغن ها، پروتئین ها و میکروارگانیسم ها عالی هستند. به عبارت دیگر: آنها برای از بین بردن باقی مانده غذا عالی هستند.
مواد شیمیایی شوینده ماشین ظرف شویی
محصولات تمیز کننده ماشین ظرفشویی حاوی طیف وسیعی از مواد شیمیایی از جمله سورفکتانت ها یا شوینده‌ها، مواد قلیایی، سفید کننده ها، مواد زیستی و سازنده ها مانند سدیم هیدروکسید، دودسیل بنزن سولفنیک اسید و کلریت سدیم هستند. هر کدام از اینها نقش مشخصی در تمیز کردن ظروف دارند، اما مشکل این است که همه اینها وقتی که شرایط بهینه متفاوتی داشته باشند، چگونه باید با هم کار کنند.
مواد تشکیل دهنده پودر دستی شست و شو لباس
پودرهای شستشوی دستی به طور خاص برای خیساندن و شستن لباس ها با دست طراحی شده اند. آنها اغلب حاوی ترکیبی از مواد زیر هستند:
- سورفکتانت ها: این مواد به شکستن و برداشتن کثیفی از پارچه ها کمک می کنند.
- کربنات سدیم: که به عنوان سودای شستشو نیز شناخته می شود، به از بین بردن چربی و نرم شدن آب کمک می‌کند.
- روشن کننده ها: ظاهر سفیدی و رنگ های روشن را در پارچه ها افزایش می دهند.
- آنزیم ها: این ها به شکستن لکه های پروتئین، نشاسته و چربی کمک می کنند.
مواد تشکیل دهنده پودر لباسشویی
پودرهای ماشین لباسشویی برای استفاده در ماشین لباسشویی های اتوماتیک فرموله شده اند. فرمولاسیون تمایل دارد شامل موارد زیر باشد:
- سورفکتانت ها: دارای مشخصات کم کف و مناسب برای استفاده در ماشین های لباسشویی هستند.
- کربنات سدیم: به از بین بردن چربی و نرم شدن آب کمک می کند.
- سولفات سدیم: از این ماده پرکننده برای حفظ یک قوام جریان آزاد استفاده می شود.
- آنزیم ها: این آنزیم ها به از بین بردن لکه ها کمک می کنند.
- مواد ضد کف: از کف کردن بیش از حد جلوگیری می کنند، مناسب برای عملکرد ماشین لباسشویی.
- عطرها: این عطرها رایحه ای تازه به لباس های شسته شده می دهند.
مواد شیمیایی سفید کننده (وایتکس)
وایتکس خاصیت سفید کنندگی و گند زدایی دارد. از دیگر ویژگی های این ماده می توان به بو زدایی نیز اشاره کرد. وایتکس از از ترکیب هیپوکلریت سدیم (آب ژاول)، سود سوز آور و سدیم هیدروکسید تشکیل شده است.
مواد شیمیایی پاک کننده سطوح و کف
کف شوی های شیمیایی بر روی باکتری ها، ویروس ها یا پاتوژن های مختلف موثرهستند. ماده شیمیایی اصلی مورد استفاده در این دسته از کف شوها شامل گلیکول اتر (که به عنوان حلال استفاده می شود) یا BKC (بنزالکونیوم کلرید) رایج ترین مواد شیمیایی تمیز کننده کف، می شوند. از دیگر ترکیبات شیمیایی بکار رفته در این دسته از شوینده می توان به موارد زیر اشاره کرد که عبارتند از:
- هیپوکلریت (سفید کننده)
- الکل ها
- دی اکسید کلر
- پراکسید هیدروژن و پراستیک اسید
- ضد عفونی کننده یدوفور
- ترکیبات آمونیوم چهارتایی
مواد شیمیایی رسوب زداها
از این مواد شیمیایی شوینده ها برای تمیز کردن سطوح فلزی تجهیزات مختلف استفاده می شود. اگر رسوبات در تجهیزات باقی بمانند کارایی انها را کم خواهد کرد. پرکاربرد ترین رسوب زدا، اسید های دی اسکلر هستند که از اسید کلریدریک ساخته شده اند. این ترکیب با رسوباتی همچون منیزیم و کلسیم واکنش داده و آنها را در آب حل می کند.
مواد شیمیایی چربی گیر
پرکاربردترین شوینده ها برای چربی زدایی، شوینده های قلیایی هستند. پایه تشکیل دهنده این دسته از چربی‌گیرها هیدرکسید سدیم و هیدروکسید پتاسیم است البته ترکیبات دیگری مانند سیلیکات و فسفات را نیز شامل می شوند. از معروف ترین پاک کننده های قلیایی می توان به آمونیاک اشاره کرد. دسته دیگری از چربی‌گیرها وجود دارند که به چربی گیرهای اسیدی معروف هستند. این دسته از چربی گیرها شامل هیدرو کلریک اسید و فسفریک اسید می شوند.
نتیجه گیری
شوینده ها دسته ای از ترکیبات شیمیایی هستند که به دلیل خاصیت دوگانه آبگریز و آبدوست برای تمیز کردن استفاده می شوند. به دلیل ساختار شیمیایی و واکنش پذیری، یک ماده شوینده می تواند به یک لکه روغنی متصل و در آب شسته شود و آن را برای تمیز کردن ایده آل می کند. مواد شیمیایی شوینده ها تنوع بالایی دارند و برخی از آنها شامل تری اتانول آمین، سدیم لوریل سولفات، سدیم هیدروکسید، الکل ها و… هستند.
