چگونه صابون ویروس کرونا را از بین میبرد؟

ویروس ها در خارج از بدن تا مدت ها فعال هستند. مواد ضدعفونی کننده ، پد های الکلی ، ژل های ضد عفونی کننده و کرم های حاوی الکل بسیار در از بین بردن این مواد تاثیر گذار هستند. اما هیچ کدام از آنها به اندازه صابون و مواد شوینده موثر نیست . کارشناسان حوزه سلامت، 2 پیام درباره این ویروس دارند : 1) تا کنون دارویی برای این ویروس پیدا نشده است 2) صابون تنها راه نجات ما از این ویروس است ! در این مقاله به ارتباط صابون و کرونا و چگونگی عملکرد آن می پردازیم.

چرا صابون توانایی از بین بردن ویروس ها ازجمله ویروس کرونا را دارد ؟

اگر بخواهیم به زبان ساده توضیح دهیم : از انجایی که ویرون یک ذره نانو خود سامان است که ضعیف ترین پیوند آن یک غشا دو لایه لیپیدی است. صابون یا شوینده ها غشا چربی را در خود حل می کنند و ویروس در هم میشکند و میمیرد. شاید بهتر باشد از واژه غیر فعال شدن استفاده کنیم. بهتر است اینطور بگوییم که بیشتر ویروس ها شامل سه بخش در ساختمان خود می شوند :

• RNA یا اسید ریبونوکلئیک
• پروتئین
• لیپید

سلولی که به ویروس آلوده شده است بسیاری از این بلاک های ساختمانی ویروس را می سازد و به طور همزمان ویروس تشکیل می شود. از نقطه نظر منتقدانه ، هیچ پیوند کوالانسی قوی وجود ندارد تا این واحد های تشکیل دهنده را در کنار هم نگه دارد و این بدان معناست که شما برای مصون ماندن از شر ویروس ها ازجمله ویروس covid-19 نیازی به استفاده از مواد شیمیایی پیچیده ندارید . با استفاده از صابون می توانید مانع ورود این ویروس از طریق دهان و بینی به بدن شوید. زمانی که سلول آلوده می میرد ، تمام ویروس های جدید ساخته شده فرار کرده و به سلول های دیگر حمله می کنند و آن ها را نیز آلوده می کنند.

بیشتر بخوانید: بهترین ضد عفونی کننده برای ویروس کرونا

راهای انتقال ویروس

زمانی که شما عطسه و به خصوص سرفه می کنید ذرات بسیار ریزی از طریق مجراهای تنفسی و عبور هوا می توانند از بدن خارج شده و تا 10 متر فراتر روند . بزرگترین ذرات ممکن است حامل ویروس باشند و از آنجایی که وزن بالاتری دارند بیشتر از 2 متر فراتر نمی روند. این ذرات و قطره های بسیار ریز روی سطوح قرار می گیرند و اغلب خشک می شوند. اما ویروس فعال باقی می ماند . پوست بدن انسان سطحی ایده آل برای قرار گرفتن ویروس ها است. محیطی ارگانیک است و پروتئین ها و اسید های چرب در سلول های مرده می توانند با ویروس تعامل داشته باشند. زمانی که شما سطوح را لمس می کنید این ویروس ها به پوست شما می چسبند و به دست های شما منتقل می شوند. حال اگر با دست های آلوده صورت ، چشم ها ، بینی و دهان را لمس کنید شما آلوده به ویروس می شوید. و این واقعیت که افراد در هر 2 الی 5 دقیقه به طور متوسط 1 بار صورت خود را لمس می کنند واقعیتی گریزناپذیر است .

آیا آب خالی هم می تواند در از بین بردن ویروس موثر باشد؟

در جواب باید بگوییم خیر! زیرا آب به تنهایی قادر به مقابله با نیروهای قوی و چسبناک بین پوست و ویروس نمی باشد . پس آب به تنهایی برای رهایی از این ویروس کافی نیست ،اما آب و صابون کاملا متفاوت است.

صابون حاوی موادی چربی مانند به نام آمفیفیل است که بعضی از آن ها از لحاظ ساختار بسیار شبیه به لیپید های موجود در غشا ویروس هستند. مولکول های صابون با لیپید در ویروس رقابت می کند . این مکانیسم شبیه به مکانیسم از بین بردن آلودگی از روی پوست نیز می باشد. صابون نه تنها چسبندگی ویروس به پوست را سست می کند و در نتیجه از بین می برد بلکه اتصال بین پروتئین ، لیپید و rna را نیز از بین می برد .

محصولات حاوی الکل ، که بسیاری از محصولات ضد عفونی کننده را در بر می گیرد حاوی درصد بالایی الکل می باشد ( حدود 60 تا 80 % ) و ویروس ها را با همان مکانیسم توضیح داده شده از بین می برد. اما استفاده از صابون بهتر است زیرا شما با مقدار اندکی صابون قادر هستید تمام سطح دست های خود را پوشش داده و ویروس ها را از بین ببرید . در حالی که در زمان استفاده از محصولات ضد عفونی کننده حاوی الکل تضمینی وجود ندارد که تمام سطح دست ها پوشش داده شود. در تصویر زیر مکانیسم عملکرد صابون را مشاهده می کنید.

حال برای درک بهتر عملکرد صابون و مواد شوینده به بررسی مکانیسم آن ها می پردازیم!

شوینده چیست ؟

این واژه برای محتواهای بسیاری استفاده می شود . شوینده های خانگی کمپلکس های پیچیده ای از سورفکتانت ها ( برای حل چربی ها ) ، ساینده ها ( برای تمیز و صیقلی کردن) ، کلاته کننده ها ( برای مقابله با اثز یون های سختی زا در آب ) ، اکسیدانت ها ( برای سفید کردن ) ، آنزیم ها ( برای تجزیه چربی ها ، پروتئین ها و یا کمپلکس هاس کربوهیدراتی ) ، رنگ ها ، عطرها ، اپتیکال برایتنر ، مواد بافری ( برای پایداری ph ) ، مواد مقابله کننده با رشد میکرئ ارگانیسم ها و بهبود دهنده های کف کنندگی می باشد. در آزمایشگاه های بیولوژی مولکولی ترم شوینده یا دترجنت به عنوان هم خانواده سورفکتانت یا مواد فعال سطحی استفاده می شود[1].

مواد شوینده مولکول هایی آمفی‌پاتیک هستند که شامل گروه ها یا سرهای قطبی و یا آب دوست می باشند. به آنها سورفکتانت نیز می گویند زیرا کشش سطحی آب را افزایش می دهند.

در این تصویر یک شوینده آنیونی به نام سدیم دو دسیل سولفات یا SDS قابل مشاهده است و سر های آب دوست (hydrophilic) و آب گریز(hydrophobic) آن مشخص شده است. در غلطت های مناسبی از این ماده ، بخش قطبی آب دوست از هر مولکول به سمت آب(مولکول قطبی) متمایل می شود. این در حالی است که بخش های آب گریز با یک دیگر تشکیل مایسل ها یا ریز لقمه هایی پایدار با هسته های آب گریز می دهند که از نظر ترمودینامیکی پایدار هستند. این مایسل های آب گریز با سطخ آب گریز پروتئین ها همکاری می کنند و در نتیجه کمپلکس های محلول پروتئین-دترجنت(شوینده) را تشکیل می دهند.

شوینده های لباس

شوینده های لباس محصولاتی هستند که حاوی مواد فعال سطحی یا سورفکتانت و سایر مواد جهت شست و شوی منسوجات می باشند. در واقع آنها در دسته سورفکتانت ها قرار می گیرند . این مواد به صورت مرسوم به صورت جامد و پودر بوده اند اما استفاده از شوینده های مایع در سال های گذشته رونق گرفته به طوری که در سال های اخیر استفاده از مایعات شوینده بر استفاده از شوینده های پودری پیشی گرفته است. برخی از تولید کنندگان شوینده ها این مواد را به صورت قرص هایی در آورده اند تا نیازی به اندازه گیری مداوم مقدار استغاده در هر بار شست و شو نباشد. 2 نوع مواد شوینده برای لباس و منسوجات با شاخصه های متفاوت وجود دارد :

• شوینده های فسفاته

این نوع از شوینده ها حاوی فسفات می باشند و به شدت قلیایی هستند. این دسته از شوینده ها باعث از بین رفتن سختی آب شده و پخش آلاینده ها را بهبود می بخشند.در تولید شوینده های فسفاته از مواد اولیه ای مانند سدیم تری پلی فسفات و تری سدیم فسفات استفاده میشود.

• سورفکتانت ها

این دسته حاوی سورفکتانت هستند و برای محیط زیست بسیار سمی هستند. استفاده از این دسته از شوینده ها باعث افزایش خواص کف کنندگی ، پخش و امولسیون کنندگی می شود . هر ماده شوینده شامل 1 یا بیشتر سورفکتانت فرموله شده برای بهبود خواص شویندگی می باشد.

مصرف شوینده ها و سایر محصولات پاک کننده

2 حوزه اصلی بازار مواد شوینده شامل شوینده های خانگی و شوینده ها و تمیز کننده های صنعتی می باشد. که میزان مصرف سورفکتانت ها در این 2 حوزه در اروپا حدود 1 ملیون و 200 هزار در مجموع می باشد. بسته به نوع شوینده تولیدی میزان استفاده از سورفکتانت ها و حتی انواع آن ها متفاوت است برای مثال محصولات شوینده مایع حدود 50% سورفکتانت را در ساختار خود دارند و این در حالی است که در محصولات پودری این میزان 25% است.

اثرات شوینده های خانگی و تمیز کننده ها بر روی محیط زیست

تمامی بخش های یک جامعه از جمله خانه ها ، بیمارستان ها ، زندان ها ، ارتش ، هتل ها و … از شوینده ها برای شست و شوی منسوجات و سطوح استفاده می کنند. از ان جایی که این مواد قابل استفاده مجدد نیستند میلیون ها تن از این مواد سالانه وارد محیط زیست می شوند . بسیاری از فعالان در این زمینه ، نگران از بین بردن تدریجی سلامتی انسان ها در طی سالیان هستند و اعتقا دارند یکی از دلایلی که انسان ها به استفاده از آب های معدنی و بسته بندی شده در 15 سال اخیر روی آورده اند آلودگی شدید آب های مورد استفاده برای آشامیدن بوده است. مقدار 2 PPM از شوینده های منسوجات و شوینده های خانگی سبب می شوند ماهی ها 2 برابر خالت عادی مواد شیمیایی را جذب کنند.

پترو کیمیا وارد کننده مواد شیمیایی اولیه صنایع تولید محصولات شوینده و ضدعفونی کننده کیفیت کالا را مطابق با آنالیز ارائه شده تضمین مینماید.

بیشتر بخوانید: انتی اسکالانت چیست؟| کاربرد انتی اسکالانت در رسوب زدایی