یکی از ساده ترین استرهای کربوکسیلات، اتیل استات (Ethyl acetate) با نام دیگر اتیل اتانوات و با نام اختصار ETAC است؛ که یک ترکیب آلی فرار و حلال قطبی با فرمول C4H8O2 است. این ماده مایعی بی رنگ با بوی شیرین و میوه ای است که برای اولین بار در سال 1759 با تقطیر مخلوطی از اتانول و استیک اسید به دست آمد. این ترکیب استر اتانول و استیک اسید است و در مقیاس بزرگ به عنوان حلال ساخته شده است. به طور کلی چگالی این ماده کمتر از آب و بخارات آن سنگین تر از هواست. از کاربردهای رایج آن می توان پاک کننده های لاک ناخن و فرایند کافئین زدایی چای و قهوه اشاره کرد.
مشخصات فیزیکی و شیمیایی:
| نام آیوپاک | اتیل استات |
| نام دیگر | اتیل اتانوات |
| فرمول شیمیایی | C4H8O2 |
| جرم مولکولی | 88 گرم |
| مشخصات ظاهری | مایع بی رنگ با بوی شیرین و میوه ای |
| دانسیته | 0.902 g/cm3 |
| نقطه ذوب | 83°C- |
| نقطه جوش | 77.1°C |
| حلالیت | محلول در اتانول، استون، بنزن، دی اتیل اتر |
| فشار بخار | 73mmg در 25 درجه سانتی گراد |
| نقطه فلش | 4°C- |
روش تهیه:
این ترکیب را برای اولین بار از تقطیر مخلوطی اتانول و استیک اسید به دست آوردند. در واقع از واکنش استریفیکاسیون کلاسیک فیشر کاتالیز شده با اسید بدست آمده و امروزه نیز یک سنتز تجاری پر کاربرد است. امروزه این واکنش در دمای اتاق به استر تبدیل می شود که مکانیسم واکنش تهیه اتیل استات به شرح زیر است:
CH3CO2H + CH3CH2OH → CH3CO2CH2CH3 + H2O
با حذف آب از واکنش بالا، تعادل را به سمت راست می توان تغییر و با کمک کاتالیزور اسیدی سرعت آن را افزایش داد.
واکنش هیدرولیز اتیل استات:
در اثر هیدرولیز اتیل استات، اتانول و استیک اسید تولید می شود. معمولا در آزمایشگاه ها و برای اهداف توضیحی این ماده را در یک فرایند دو مرحله ای هیدورلیز می کنند که واکنش با یک باز قوی مانند سدیم هیدروکسید شروع می شود. محصول این واکنش اتانول و استات سدیم خواهد بود:
CH3CO2C2H5 + NaOH → C2H5OH + CH3CO2Na
کاربرد های اتیل استات:
کاربرد اصلی این ماده به دلیل هزینه و سمیت کم و بوی مطبوع به عنوان حلال و رقیق کننده است. برای مثال برای تمیز کردن بردهای مدار و حلال پرکاربرد برای رنگ ها، لاک ها، مخلوط های پاک کننده و عطرها مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین با کمک این حلال دانه های قهوه و برگ چای را کافئین زدایی می کنند. این ماده در عطرها نیز حضور دارد، به سرعت تبخیر می شود و بوی عطر را روی پوست باقی می گذارد. در آزمایشگاه ها نیز از این ماده در کروماتوگرافی ستونی و استخراج استفاده می کنند.
شراب:
این ماده رایج ترین استر موجود در شراب است، در واقع محصول اسید استیک و الکل اتیلیک در طول فرایند تخمیر است. بو و عطر آن در شراب های تازه مشهود تر است، البته مقدار زیاد این ماده در شراب یک عیب بزرگ به حساب می آید.
MSDS و نکات ایمنی:
سمیت اتیل استات بسیار پایین است، اما ماده ای قابل اشتعال و خطرناک محسوب می شود.
- هنگام کار از دستکش، لباس و عینک محافظ استفاده کنید.
- پس از حمل این ماده، دست های خود را بشویید.
- در زمان کار با آن از خوردن، آشامیدن و سیگار کشیدن پرهیز کنید.
- این ترکیب را در ظرفی در بسته، دور از دسترس کودکان و در محیطی خشک و خنک نگهداری کنید؛ حتما در فضای باز یا دارای تهویه با آن کار کنید.
- غلظت 400ppm از این ترکیب باعث تحریک بینی و گلو می شود.
- در صورت تماس این ماده با پوست، فورا لباس های آلوده را تعویض کرده و آن ناحیه را با آب و صابون بشویید.
- استنشاق این ماده باعث تحریک چشم ها، بینی و گلو می شود، پس از استنشاق از محیط کار خارج شده و هوای تازه استشمام و استراحت کنید.
- در صورت بلع، فورا به بیمارستان مراجعه کنید.
قرار گرفتن در معرض مقدار زیادی از این ماده باعث ضعف، خواب آلودگی و حتی بیهوشی می شود. از طرفی توانایی تحریک کنندگی غشای مخاطی دستگاه تنفسی را نیز دارد و بر طبق آزمایشات غلظت های بسیار بالا از آن می تواند کشنده باشد. پس با رعایت نکات ایمنی خطرات ناشی از کار با این ترکیب را کاهش دهید.
جمع بندی:
اتیل استات با نام دیگر اتیل اتانوات یک ترکیب آلی و فرار است و به طور کلی مولکولی غیر قطبی به حساب می آید. این ماده، مایعی بی رنگ با بوی شیرین و میوه ای است و عمدتا به عنوان حلال و رقیق کننده در صنعت کاربرد دارد.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.