یک اسید آلی کریستالی سفید رنگ با فرمول شیمیایی C4H6O6 که به طور طبیعی در انگور، موز و تمرهندی وجود دارد، اسید تارتاریک (tartaric acid) نام دارد. این ماده یک اسید آلفا هیدروکسی کربوکسیلیک است و به عنوان آنتی اکسیدان به غذاها افزوده می شود و طعم ترش به آنها می دهد. این ماده کاربردهای بسیاری در صنایع مختلف دارد که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد.
خرید:
برای خرید اسید تارتاریک با قیمت مناسب و کیفیت عالی با کارشناسان واحد فروش شرکت پترو کیمیا تماس بگیرید.
اسید تارتاریک چیست؟
یک ترکیب آلی با ماهیت اسیدی و فرمول شیمیایی C4H6O6 و نام آیوپاک 2.3-دی هیدروکسی بوتاندیوئیک اسید، اسید تارتاریک نام دارد.
همانطور که در فرمول ساختاری این ماده مشخص است، این ترکیب از چهار اتم کربن، شش اتم هیدروژن و شش اتم اکسیژن ساخته شده و دارای دو پیوند دوگانه است. این ماده با طعم اسیدی مطبوع در صنایع غذایی و دارویی بسیار پرکاربرد است.
مشخصات فیزیکی و شیمیایی:
در جدول زیر برخی از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی این ماده را مشاهده خواهید کرد.
| فرمول شیمیایی | C4H6O6 |
| جرم مولی | 150.087 g/mol |
| مشخصات ظاهری | پودر سفید رنگ |
| دانسیته | 1.737 g/cm3 |
| نقطه ذوب | 169-172 |
| حلالیت | به مقدار ناچیز در آب |
| pH | 3.19 |
روش تهیه:
سه نوع رایج از این ماده وجود دارد که در ادامه روش تهیه ایزومرر L و راسمیک را بررسی خواهیم کرد.
L تارتاریک اسید:
بیشترین مقدار این ماده که به صورت صنعتی تهیه می شود، ایزومر L تارتاریک اسید است. در این واکنش نمک پتاسیم با کلسیم هیدروکسید واکنش می دهد و تارتارات کلسیم را می سازد و معادله آن به شرح زیر است:
KH(C4H4O6) + Ca(OH)2 → Ca(C4H4O6) + KOH + H2O
با افزودن کلسیم کلرید بازده بالاتری از تارتارت کلسیم را خواهیم داشت. در ادامه تارتارات کلسیم با تصفیه نمک توسط اسید سولفوریک آبی به این اسید تبدیل می شود:
Ca(C4H4O6) + H2SO4 → H2(C4H4O6) + CaSO4
اسید تارتاریک راسمیک:
این نوع را می توان در یک واکنش چند مرحله ای از اسید مالئیک تهیه کرد. در مرحله ی اول، اسید مالئیک را توسط پراکسید هیدروژن با استفاده از تنگستات پتاسیم به عنوان کاتالیزور اپوکسید می شود.
HO2CC2H2CO2H + H2O2 → OC2H2(CO2H)2
در مرحله ی بعد اپوکسید، هیدرولیز می شود و معادله آن به شکل زیر است:
OC2H2(CO2H)2 + H2O → (HOCH)2(CO2H)2
کاربردهای اسید تارتاریک:
در ادامه برخی از کاربردهای این ترکیب آلی را بررسی خواهیم کرد.
صنایع غذایی:
این ماده در صنایع غذایی به عنوان یک ماده ی اسیدی در نوشیدنی هایی با طعم انگور و لیموترش، مربا، ژله و دسرهای ژلاتینی استفاده می شود. همچنین می توان آن را با سدیم بی کربنات ترکیب و پخت پز به کار برد. این ماده با تولید کربن دی اکسید به پخت بهتر محصولات کمک می کند. البته جایگزین این ماده را برای این منظور می توان سرکه سفید در نظر گرفت. بر طبق تحقیقات سازمان غذا و دارو این ماده، ترکیبی ایمن برای مصارف غذایی و دارویی در نظر گرفته می شود.
دارویی:
این ماده و مشتقات آن کاربردهای بسیاری از جمله بهبود طعم داروهای خوراکی در داروسازی دارند. برای مثال در تولید قرص جوشان به همراه اسید سیتریک از آن استفاده می شود. همچنین در دوزهای کم به عنوان خلط آور در شربت های مربوطه وجود دارد.
صنعتی:
این ماده کاربردهای متعددی در مصارف صنعتی نیز دارد. در کشاورزی و صنایع فلزی به عنوان عامل کیلیت برای کمپلکس کردن ریزمغذی های موجود در خاک، تمیز کردن سطوح فلزی متشکل از آلومینیوم و مس، آهن و آلیاژهای فلزات به کار می رود.
سایر کاربردها:
از دیگر کاربردهای این ماده می توان به
- در افزودنی های غذایی
- بسیاری از داروها به عنوان طعم دهنده
- ساخت آب نبات
- ساخت آینه های نقره ای
اشاره کرد. به طور کلی می توان این ماده را اسیدی مفید در صنایع مختلف در نظر گرفت.
فواید اسید تارتاریک :
این ماده سرشار از آنتی اکسیدان است و به تقویت ایمنی کمک می کند. همچنین می تواند به هضم غذا و تنظیم نفخ کمک کند. از سوی دیگر جذب توسط روده را بهبود می بخشد.
عوارض:
استنشاق این ماده باعث سوزش و تنگی نفس می شود. تماس این ماده با پوست قرمزی و تحریک آن را به دنبال دارد. تماس این ماده با چشم ها نیز باعث قرمزی و درد شدید می شود.
MSDS و نکات ایمنی:
پیش از کار با مواد شیمیایی از جمله این اسید آلی، برگه اطلاعات ایمنی را مطلعه کنید.
- در زمان کار با این ماده از لباس، عینک و دستکش محافظ استفاده کنید.
- تماس این ماده با چشم ها باعث آسیب جدی به آنها می شود. پس از تماس چشم آسیب دیده را برای 15 الی 20 دقیقه با آب بشویید.
- در صورت تماس با پوست لباس های آلوده را تعویض کنید و آن ناحیه را برای 15 تا 20 دقیقه با آب و صابون بشویید.
- پس از استنشاق محیط کار را ترک و هوای تازه استشمام کنید.
- در صورت بلع، دهان را با آب بشویید و مقداری آب بنوشید. سعی نکنید با استفراغ این ماده را خارج کنید.
- برای خاموش کردن آتش این ماده از آب، مواد شیمیایی خشک، کربن دی اکسید و فوم الکل مقاوم استفاده کنید.
- این ماده ترکیبی خورنده و خطرناک است و برای آبزیان مضر است. پس آن را در محیط زیست رها نکنید.
با رعایت نکات ایمنی خطرات ناشی از کار با این ماده را کنترل کنید.
جمع بندی:
اسید تارتاریک یک ترکیب آلی با فرمول شیمیایی C4H6O6 است که به طور طبیعی در برخی از میوه ها وجود دارد. در صنایع غذایی از این ماده به عنوان افزودنی و طعم دهنده استفاده می کنند. البته این ترکیب کاربردهای صنعتی دیگری نیز دارد که در این مقاله به آن اشاره کردیم.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.